Is dit democratie? Ja, maar ‘het volk’ heeft niet de macht. En de PVV is niet het volk.
Op de verkiezingsdag zit ik 7 lange uren op het stembureau. Achteraf denk ik: waar heb ik aan meegewerkt? Hoeveel PVV-stemmers heb ik gefaciliteerd? De uitslag is letterlijk ontstellend. De overwinnaar vat nog eens kort zijn programma samen: ‘de Nederlander weer op 1, met geld en woningen; stoppen van de asieltsunami’. Onbeschaamd eigen volk eerst – maar wie mogen daarbij horen? De onderliggende xenofobie blijft bovenop liggen, de moslimhaat gaat even ondergronds – even…Eerst is het nog maar de exitpoll: hoe betrouwbaar is die? Dan volgen de eilanden Schiermonnikoog en Vlieland, zie je wel denk ik: PvdA/GL de grootste – maar het blijken later de enige eilanden te zijn met deze uitslag. Na de nacht sta ik op met de gedachte: het kan nog wel meevallen – maar nee, het is nog erger. De VVD wordt bedankt. De winst van de PVV is geheel en al toe te schrijven aan de afbraak van de samenleving door het politieke bestuur in de afgelopen decennia, waarbij de VVD voorop ging (en de PvdA lange tijd volgde). Allerlei verbanden zijn bewust weggevaagd en verschoven naar de markt. Burgers voelden zich niet gehoord, maar eerder bedreigd door de overheid. Kiezers hebben hun toevlucht gezocht bij de ultieme tegenbeweging. Het opkloppen van de dreiging die zou uitgaan van asielzoekers, waarin de VVD winst proefde, heeft gewerkt: de PVV is in het zadel geholpen. De eerste reactie van Yesilgoz is veelzeggend: ‘de uitslag is een aanwijzing dat we niet goed geluisterd hebben naar de mensen’. ‘We’ – wij allemaal, we moeten dus allen richting Wilders buigen. En meteen wijst ze naar migratie. Het is opvallend dat ook Omtzigt meteen migratie noemt.
Wie worden slachtoffers? Vluchtelingen allereerst, maar ook de natuur en de kinderen van de toekomst: de klimaatnoodtoestand zal worden ontkend, hooguit wat halfzachte maatregelen. Wie profiteren? De bedrijven die aan minder regels gebonden zullen zijn, vooral op klimaatgebied. De stemmers op de PVV winnen niet, die worden bedonderd, net als bij de overwinning van Trump (toen en straks). En Omtzigt is blij. Hij kan zijn programma uitvoeren, zegt hij – dus met de PVV? Hij wil net als Wilders ‘over zijn schaduw heen springen’ (stomme uitdrukking, volgens mij gemunt door Samsom bij de rampzalige formatie van 2012). Het nieuwe kabinet verenigt zich op migratie. Ik ben benieuwd waar de ‘linkse’ sociale programmapunten van Wilders blijven. Ik laaf mij aan wat Klaver en Timmermans krachtig en vol emotie zeggen: ‘allen die zich nu uitgesloten voelen kunnen op ons rekenen’, ‘wij verdedigen de rechtsstaat’, ‘jullie zijn niet alleen’. De volgende avond komen mensen al schouder aan schouder samen.
Kan ik nog zingen? Ik moet mijn koorpartij doornemen. Ik zet mij ertoe, en dat helpt. In de avond zing ik de ritmische hoge mannenstem van de Iona-versie van psalm 27 (27a in het Liedboek): ‘De Heer is mijn licht, mijn licht en mijn redding, waarom ben ik nog bang?’ Geloof ik dat? Nee. Ik geloof het alleen als ik zing, ik geloof alleen de muziek.
Recente reacties